Alergia.

Alergia może być tak znaczna, że śródskórne odczyny tuberkulinowe uzyskuje się nawet z rozcieńczeniem tuberkuliny 1 : 100.000, a uodpornienie swoiste może być tak wysokie, jakiego w późniejszym okresie gruźlicy ustrój w ogóle nie osiąga. Teraz dopiero następuje masowa niszczenie prątków, częściowo zaś ich uszkodzenie i powstaniem postaci ziarnistych, mało kwasoodpornych, nazwanych przez Leuikowicza tuberkulokokoidami. Wyzwalający się przy niszczeniu prątków jad śródkomórkowy (endotoxinum) wywołuje silne hiperergiczne zapalenie okołoogniskowe tkanek, uczulonych na jad, przechodzące w zmianę wytwórczą otorbiającą się. W serze gruźliczym tej zmiany mogą latami pozostawać zjadliwe prątki, które nie weszły w styczność bezpośrednią z tkankami. Po osiągnięciu wysokiego poziomu odporność swoista stopniowo zaczyna się obniżać, czasami nawet już w krótkim czasie, tak iż dodatni odczyn tuberkulinowy śródskórny uzyskuje się dopiero od rozcieńczenia 1 : 10.000 i mniejszych. Najdłużej utrzymuje się miejscowa odporność płuc, gdyż w okresie pierwotnej posocznicy gruźliczej one są głównie zasiane prątkami. Miejscowa odporność innych tkanek wraz z odpornością ogólną obniża się szybciej i nierównomiernie ze spadkiem ogólnej odporności do poziomu nieznacznie podgranicznego, prątki mogą z ognisk gruźliczych dostawać się do krwi i wywoływać ponownie posocznicę gruźliczą, zwaną przez Lewkowicza posocznicą gruźliczą początkową. Pociąga ona za sobą za każdym razem szybki wzrost odporności do wartości nadgranicznej, lecz coraz mniejszy, i prócz tego powstanie ognisk gruźliczych w miejscach mniej odpornych. Taki, sam skutek może być wywołany przez ponowne zakażenie prątkami gruźlicy z zewnątrz. W ten sposób powstają na tle posocznic gruźliczych, popoczątkowych zmiany, które Ranke zalicza do okresu wtórnego, gruźlicy. Gdy wreszcie odporność w jakimkolwiek narządzie wygaśnie całkowicie, posocznica początkowa może wywołać odosobnioną gruźlicę narządową, cechującą trzeciorzędny okres gruźlicy w ujęciu Rankego. Najczęściej jest to odosobniona gruźlica płuc. Jednocześnie wzmaga się także, wprawdzie nieznacznie, ogólna odporność. Uniemożliwia to tworzenie się przerzutów drogą krwi, co Ranke uważa za znamienne dla gruźlicy trzeciorzędnej. W samych płucach sprawa gruźlicza szerzy się na drodze oskrzelowej oraz przez ciągłość, gdyż zawarte w serze gruźliczym prątki: działając na otaczające tkanki swymi jadami znacznie obniżają ich żywotność i przez to przygotowują teren do dalszej ekspansji. [hasła pokrewne: zapotrzebowanie kaloryczne wzór, bobrek trójlistkowy, wskaźnik inr norma ]